توی این مقاله می‌خوایم راجع به برنامه‌ی عملیاتی صحبت کنیم. شاید بپرسید برنامه‌ی عملیاتی دیگه چیه؟!

این برنامه‌ در حقیقت نقشه‌ایه که به صورت کامل و جامع می‌گه برای رسیدن به هدفتون باید چی‌کار کنید (فوق‌العاده‌اس، نه؟!). مهم نیست که هدفتون چقدر بزرگ باشه، مهم اینه که «با برنامه» به سمتش برید و تسلیم نشید. اینطوری حتماً به هدفتون می‌رسید. اما خب سؤالی که پیش میاد اینه که چطور «با برنامه» باشیم؟!

برای این‌که بهتر دستتون بیاد باید از کجا شروع کنید و چطوری برنامه‌ی عملیاتی بنویسید ادامه‌ی این مقاله رو بخونید. ما اینجا توی ۴ بخش شما رو باهاش آشنا می‌کنیم.

بخش ۱: اهدافتون رو بشناسید

۱. درباره‌ی چیزی که می‌خواید بهش برسید، بنویسید. به‌خصوص وقتی که زیاد مطمئن نیستید چی می‌خواید، نوشتن خیلی می‌تونه کمک کنه. سعی کنید به‌طور مرتب تو یه دفتر بنویسید تا بهتر بتونید با خودتون و چیزهایی که حس می‌کنید ارتباط برقرار کنید. خیلیا اعتقاد دارن نوشتن کمک می‌کنه بفهمن دقیقاً چی می‌خوان و چه احساسی بهش دارن.

۲. وقتی فهمیدید می‌خواید چی‌کار کنید، وقت تحقیق کردن می‌رسه. تحقیق کردن کمک می‌کنه راحت‌تر بتونید بهترین مسیر برای رسیدن به هدف رو پیدا کنید.

*مثلاً فرض کنید می‌خواید پروژه بنویسید. موضوعش رو دارید ولی نمی‌دونید باید از کجا شروع کنید و چطوری تمومش کنید. می‌تونید شروع به تحقیق کنید و پروژه‌هایی که تو این زمینه کار کردن رو ببینید و ازشون ایده بگیرید.

۳. بعد از تحقیق کردن و آشنایی با مسیرها و نتایجشون، اون مسیری که مناسب شما و شرایطتون هست رو انتخاب کنید. شاید مسیرهای زیادی باشن که به هدفی که دارید برسن ولی با انتخاب بهترین مسیر می‌تونید کار خودتون رو راحت‌تر کنید.

۴. هدفی که دارید ممکنه نتایج جانبی‌ای هم داشته باشه که روی شما تاثیر بذاره؛ بنابراین باید از اون‌ها هم آگاهی داشته باشید. منظور چیزهایی مثل خستگی ذهنی یا مسئولیت‌های بیش از حد و… هستش. پس باید خودتون رو برای همه چیز آماده کنید و دلسرد نشید.

بخش ۲: شروع به نوشتن برنامه کنید

۱. همون‌طور که دارید روی برنامه‌ی عملیاتی‌تون کار می‌کنید، از هر چیزی که می‌تونه به این برنامه کمک کنه یادداشت بردارید. مثلاً:

ایده‌ها و یادداشت‌های متفرقه؛ برنامه‌ریزی روزانه؛ برنامه‌ریزی ماهانه؛ اتفاقای مهم؛ تحقیق‌هایی که کردید؛ پیگیری‌ها؛ مخاطبین و گروه‌هایی که باهاشون سر و کار دارید.

۲. بدونید که می‌خواید چی‌کار کنید. هر قدر بیشتر و واضح‌تر بدونید که می‌خواید چی‌کار کنید، برنامه‌ی عملیاتی بهتری می‌تونید بنویسید. بنابراین قبل از این‌که شروع به انجام کار کنید، سعی کنید چیزی که می‌خواید بهش برسید رو کاملاً برای خودتون روشن کنید.

*مثلاً فرض کنید می‌خواید پروژه‌ی درسی‌تون رو کامل کنید. برای خودتون تعریف کنید که این پروژه مثلاً باید ۷۰۰۰ تا کلمه داشته باشه. یه مقدمه و چنتا فصل جداگانه داره و در نهایت یه نتیجه‌گیری. برای انجامش هم ۱۰ روز وقت دارید.

۳. توی برنامه‌ریزی‌تون واقع‌بین باشید. اول از هر چیز باید یه هدف مشخص داشته باشید و بعد در ادامه‌ی مسیر و در هر مرحله از انجام پروژه‌تون باید واقع‌بین باشید و بدونید که دقیقاً چی می‌خواید. پس برای خودتون یه برنامه‌‌ی واقع‌بینانه بریزید و قسمت‌های مهمش رو مشخص کنید و بدونید که قراره نهایتاً به چه نتیجه‌ای برسید.

این کار (یعنی برنامه‌ریزی واقع‌بینانه) باعث می‌شه استرستون کم بشه و بتونید راحت‌تر طبق برنامه پیش برید و به مشکلاتی مثل «وقت کم آوردن» و «خستگی» برنخورید.

*مثلاً همون مثال پروژه‌ی درسی رو در نظر بگیرید. برای این‌که بتونید پروژه‌تون رو به‌موقع تحویل بدید باید هر روز تقریباً ۱۰۰۰ کلمه بنویسید تا در انتها هم چند روزی وقت داشته باشید تا مشکلات احتمالیش رو برطرف کنید. واقع‌بین بودن یعنی از خودتون انتظار نداشته باشید که مثلاً دو روزه کل پروژه رو بنویسید.

۴. اگه هدفتون بزرگه اون رو به قسمت‌های کوچیک‌تر و اهداف ملموس‌تر بشکنید. هر وقت یکی از این تیکه‌های کوچیک رو انجام دادید این حس بهتون دست می‌ده که یک قدم به هدفتون نزدیک‌تر شدید و به این ترتیب انگیزه‌تون بیشتر می‌شه.

سعی کنید بین دو هدف کوچیکی که تعریف می‌کنید زمان خیلی زیادی یا زمان خیلی کمی نذارید. مثلاً ۲ هفته می‌تونه فاصله‌ی زمانی خوبی باشه.

*مثلاً برای همون مثال انجام پروژه‌ی درسی، می‌تونید اتمام هر بخش و یا نوشتن ۱۰۰۰ کلمه در هر روز رو برای خودتون هدف قرار بدید.

۵. لیست تهیه کنید. حالا که کارتون رو به بخش‌ها و اهداف کوچیک‌تر تقسیم کردید، وقتشه که برای رسیدن به هر کدوم از این اهداف کوچیک شده برنامه‌ریزی کنید. این برنامه باید شامل لیست کارهایی باشه که برای رسیدن به اون هدف باید انجام بدید.

۶. همه چیز رو زمان‌بندی کنید. بدون زمان‌بندی، کارها درست و به‌موقع پیش نمی‌رن و ممکنه خیلیاشون تکمیل نشن. بنابراین لازمه برای حتی کوچک‌ترین کارها رو زمان‌بندی کنید.

*مثلاً فرض کنید که شما ۲۰۰۰ کلمه رو توی یه ساعت می‌خونید و حالا باید درسی رو بخونید که ۱۰۰۰۰ تا کلمه داره، برای این‌کار باید حداقل ۵ ساعت زمان بذارید. توی این فاصله هم باید حداقل ۲ وعده‌ی غذایی بخورید و هر یکی یا دو ساعت هم به ذهنتون استراحت بدید و بعد از این‌که برای همه‌ی این‌ها برنامه‌ریزی کردید باید یک ساعت هم اضافه کنید تا اگه احیاناً از زمان‌بندی‌تون جا موندید توی اون یک ساعت جبران کنید.

۷. بعد از لیست کردن کارهای لازم و زمان‌بندی اون‌ها نوبت به این می‌رسه که برنامه‌تون رو به صورت تصویری نمایش بدید. مثلاً برای نمایشش می‌تونید از فلوچارت استفاده کنید. بعدش این طرح رو جایی بذارید که به راحتی بتونید ببینیدش، مثلاً روی دیوار آویزونش کنید.

۸. همین‌طور که طبق طرحتون پیش می‌رید، اون قسمت‌هایی رو که انجام می‌دید علامت بزنید. این کار انگیزه‌تون رو بیشتر می‌کنه و کمک می‌کنه روی قسمت‌هایی که باقی مونده بیشتر تمرکز کنید.

۹. تا وقتی به هدف اصلی‌تون نرسیدید دست از تلاش برندارید. از این‌جا به بعد فقط یه کار دارید. اونم اینه که هر روز طبق برنامه‌ریزی‌تون پیش برید تا بالاخره به چیزی که می‌خواید برسید.

۱۰. اگه لازم شد تاریخ و زمان‌بندی‌ها رو عوض کنید ولی هیچوقت تسلیم نشید. بعضی وقتا اتفاقای ناخواسته‌ای میفته و باعث می‌شه نتونید طبق زمان‌بندی پیش برید و کارهایی که براشون برنامه‌ریزی کردید رو انجام بدید و به هدفتون برسید. این‌جور وقت‌ها ناامید نشید، طرحتون رو بازبینی کنید و دوباره در مسیر رسیدن به هدفنتون حرکت کنید.

بخش ۳: زمان رو مدیریت کنید

۱. برای برنامه‌ریزی می‌تونید هم از دفتر استفاده کنید و هم از اپلیکیشن‌هایی که برای این کار وجود داره. فقط باید ببینید با کدومشون راحت‌ترید. البته بررسی‌ها نشون داده که استفاده از کاغذ و خودکار برای برنامه‌ریزی تاثیر بیشتری داره.

۲. به «لیست کارها» اکتفا نکنید. لیست کارها یه برگه‌اس که توش فقط کارهایی که باید انجام بدید رو لیست می‌کنید. این‌جور لیست‌ها به‌اندازه‌ی برنامه‌ی عملیاتی مؤثر و مفید نیستن و در صورت استفاده از اون‌ها، احتمال این‌که کارهاتون به تعویق بیفته زیاده.

۳. زمان‌بندی کردن رو یاد بگیرید. زمان‌بندی کمک می‌کنه بفهمید توی یه روز واقعاً چقدر وقت دارید. از کارهایی که براتون اولویت بالایی دارن شروع کنید و بعد به سراغ کارهای کم اهمیت‌تر برید. این کار رو برای کل هفته‌تون انجام بدید. زمان‌بندی کمک می‌کنه نسبت به کل روزهاتون دید وسیع‌تری پیدا کنید و بتونید بهتر و مفیدتر برنامه‌ریزی کنید. حتی بعضی‌ها پیشنهاد می‌کنن حداقل یه ایده‌ی کلی راجع به کارهایی که توی یک ماه می‌خواید انجام بدید هم داشته باشید.

۴. حواستون به اوقات فراغت و روزهای شلوغ هم باشه. بررسی‌ها نشون داده بهتره حتی برای زمان‌های خالی‌تون هم برنامه‌ریزی کنید. همچنین ثابت شده که کار زیاد (مثلاً ۵۰ ساعت در هفته) باعث می‌شه کارآیی‌تون کم بشه. کم‌خوابی به شدت روی بازدهی‌تون اثر منفی می‌ذاره. بنابراین طوری برنامه‌ریزی کنید که حتماً روزی حداقل ۸/۵ ساعت بخوابید. برای افزایش سلامتی و بازدهی بدنتون هم بهتره کارهایی مثل ورزش، چرت کوتاه، مدیتیشن و حرکات کششی رو توی برنامه‌تون بگنجونید.

۵. برای برنامه‌ریزی کردن یه زمانی رو تعیین کنید. بعضی‌ها پیشنهاد می‌کنن که درست قبل از شروع هفته بشینید و برای کل هفته برنامه‌ریزی کنید. موقع برنامه‌ریزی ببینید چطور می‌تونید به صورت بهینه از روزهاتون استفاده کنید تا در نهایت به هدف اصلی‌تون برسید.

۶. بد نیست به نمونه‌هایی از برنامه‌ریزی‌های روزانه هم یه نگاهی بندازید. مثلاً برای نوشتن پروژه پایانی یه درس مهم، این‌طوری می‌شه برنامه‌ریزی کرد:

ساعت ۷ – بیدار شدن از خواب ساعت ۷:۱۵ – ورزش ساعت ۸:۳۰ – دوش گرفتن ساعت ۹:۱۵ – آماده کردن و خوردن صبحانه ساعت ۱۰ – کار کردن روی پروژه و نوشتنش (به‌علاوه‌ی یک ربع استراحت) ساعت ۱۲:۱۵ – ناهار ساعت ۱۳:۱۵ – چک کردن پیام‌ها و تلگرام و ایمیل و… ساعت ۱۴ – کار کردن روی پروژه (به‌علاوه‌ی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه استراحت) ساعت ۱۷ – جمع‌بندی کردن، چک کردن پیام‌ها، تعیین هدف برای روز بعد ساعت ۱۷:۴۵ – رفتن به خرید ساعت ۱۹ – کمک به درست کردن شام و خوردن شام ساعت ۲۱ – استراحت و گوش دادن به موزیک ساعت ۲۲ – آماده شدن برای خواب، ۳۰ دقیقه مطالعه‌ی قبل از خواب، خواب

۷. برای مشکلات هم برنامه‌ریزی کنید. موقع زمان‌بندی برای هر کاری یکم بیشتر از حد معمولا براش زمان اختصاص بدید تا اگه اون کار رو آهسته انجام دادید یا اتفاق غیرمنتظره‌ای افتاد برنامه‌تون زیاد دچار مشکل نشه. اگه تازه شروع به برنامه‌نویسی کردید بهتره برای هر کاری دو برابر زمانی که انتظار دارید، وقت اختصاص بدید. وقتی حرفه‌ای‌تر شدید و تونستید زمان دقیق انجام هر کاری رو درست پیش‌بینی کنید می‌تونید وقتش رو کمتر کنید.

۸. انعطاف‌پذیر و با خودتون صادق باشید. به‌خصوص وقتی که تازه‌کار هستید، باید آمادگی این رو داشته باشید که مرتب برنامه‌تون رو تغییر بدید. بنابراین شاید بهتر باشه اولا برنامه‌تون رو با مداد بنویسید! می‌تونید برای شروع، یکی دو هفته توی یک دفتر بنویسید که در روز چه کارهایی انجام دادید و زمانی که برای انجام هر کار صرف شده رو هم کنارش بنویسید. این‌طوری دستتون میاد برای انجام هرکاری تقریباً باید چقدر زمان اختصاص بدید.

۹. با دنیای مجازی قطع ارتباط کنید! در طول روز زمان‌هایی رو برای چک کردن ایمیل و پیام‌ها و… اختصاص بدید. باید در این مورد با خودتون خیلی سخت‌گیر باشید چون تقریباً همه این رو تجربه کردن که می‌خوان فقط ۵ دقیقه گوشی‌شون رو چک کنن، ولی تا به خودشون میان می‌بینن این ۵ دقیقه شده ۲ ساعت!

بنابراین چه بهتر که حداقل وقتایی که واقعاً می‌خواید روی کارتون تمرکز کنید گوشی و تبلت و… رو خاموش کنید.

بخش ۴: انگیزه‌تون رو حفظ کنید

۱. مثبت فکر کنید. مثبت بودن برای رسیدن به اهداف خیلی ضروریه. به خودتون و آدمای اطرافتون اعتماد داشته باشید. سعی کنید افکار منفی رو از ذهنتون دور کنید. علاوه بر این‌که خودتون باید مثبت باشید، باید دورتون رو هم با آدمای مثبت پر کنید. تحقیقات نشون داده که آدم‌ها به مرور شبیه کسایی می‌شن که بیشتر وقتشون رو باهاشون می‌گذرونن؛ پس اطرافیانتون رو عاقلانه انتخاب کنید.

۲. به خودتون جایزه بدید. هر وقت یک قدم توی برنامه‌ریزی‌تون پیشرفت کردید و به هدفتون نزدیک‌تر شدید برای خودتون جایزه بگیرید. مثلاً اگه به برنامه‌ی دوهفته‌ای‌تون پایبند بودید و با موفقیت انجامش دادید برید و فیلم موردعلاقه‌تون رو توی سینما ببینید و یا اگه برنامه‌ی دوماهه‌تون رو با موفقیت پشت سر گذاشتید خودتون رو به استخر مهمون کنید.

بعضی‌ها هم پیشنهاد می‌دن که یه مقدار پول به دوستتون بدید و ازش بخواید فقط وقتی اون پول بهتون پس بده که یه کار مشخصی رو تو یه مدت زمان مشخص انجام داده باشید. اگه اون کار رو تموم نکنید دوستتون می‌تونه پولتون رو برای خودش نگه داره.

۳. میزان پیشرفتتون رو چک کنید. تحقیقات نشون داده که پیشرفت کردن بیشترین انگیزه و انرژی رو به آدم می‌ده. برای چک کردن این‌که پیشرفت کردید یا نه خیلی راحت می‌تونید ببینید توی طرح عملیاتی‌تون چن تا کار تیک خوردن.

۴. زود بخوابید و زود بیدار شید. مطالعه‌ی زندگی آدمای موفق نشون می‌ده که اکثرشون زود از خواب بیدار می‌شدن. اکثر اون‌ها روزشون رو با یه روال خاص آغاز می‌کنن. مثلاً اکثرشون صبح‌ها یکم ورزش می‌کنن و صبحانه‌ی سالم می‌خورن.

۵. به خودتون استراحت بدید. برای باانرژی موندن باید حتماً به خودتون استراحت بدید. اگه همیشه کار کنید، خودتون رو خسته می‌کنید. بنابراین برای جلوگیری از خستگی و از دست رفتن زمان باید هرازگاهی به خودتون استراحت بدید.

برای استراحت کردن می‌تونید کامپیوتر و گوشی‌تون رو خاموش کنید، یه گوشه بشینید و هیچ کاری نکنید. سعی کنید به هیچی فکر نکنید، اگه فکری مزاحمتون شد اون رو یه گوشه یادداشت کنید و اگه هیچی به ذهنتون نرسید از «هیچ کاری انجام ندادن» لذت ببرید